Başlık garip gelmesin. Annesinin adını bilmeyen yoktur elbette. “Adını biliyor musunuz” diye sorduğum öz anneniz değil… Kayınvalideniz veya varsa sütanneniz de değil...

Ahzab suresinin altıncı ayetinden öğreniyoruz ki, “mü’minlerin” özannesinden, kayınvalidesinden veya sütannesinden başka anneleri de var. Şöyle diyor ayet: “Peygamber, mü'minlere kendi canlarından daha önce gelir. O'nun zevceleri de mü'minlerin anneleridir.” Hüküm çok açık, Peygamberimiz’in hanımları mü’minlerin anneleridir.

Şimdi başlıktaki soruya tekrar gelelim, annelerimizin adını biliyor muyuz?

Toplum olarak öğrenmeye meraklı olduğumuzu söyleyemeyiz. Çeşitli ezberlerimiz var, onlardan öteye gidemiyoruz. Kaideyi güçlendiren istisnalar var elbette… Efendimiz’in hanımları deyince genel olarak aklımıza Hz. Hatice ve Hz. Ayşe, belki biraz da Hz. Hafsa’nın ismini geliyor. Ama ayetle annelerimiz oldukları açık olan diğer muhteremlerin validelerimizin, bırakalım hayatlarını, isimlerini bile bilmiyoruz.

Hem bereket olması, hem de şefaatlerine nail olmak duasıyla bu yazımızda gelin validelerimizin isimlerini analım.

Hz. Hatice: Efendimiz’in ilk hanımı, ilklerin kadını olan Hz. Hatice... İlk müslüman, ilk namaz kılan insan… Çok zengin bir Arap işkadını, maddi manevi o kadar temiz bir kadın ki “Tahire” lakabı ile anılıyor. Kabul gören rivayetle Efendimiz’den onbeş yaş yaşlı... Efendimiz’in Hz. Mariye’den olan oğlu Hz. İbrahim dışında diğer altı evladı Hz. Hatice’den... Hz. Kasım, Hz. Zeynep, Hz. Rukiye, Hz. Ümmü Gülsüm, Hz. Abdullah ve Hz. Fatıma… Efendimiz Hz. Hatice ile evliyken başka bir hanımla evlenmemiştir. Evlilikleri Hz. Hatice’nin irtihaline kadar yirmişbeş sene sürmüştür.

Hz. Sevde: Hz. Hatice’nin ahirete teşriflerinden sonra Efendimiz Hz. Sevde ile evlenmiştir. Sevde validemiz de Efendimizden beş yaş kadar yaşlı... Hz. Sevde uzun boylu, iri yapılı, vakur bir hanım, hareketleri vakarından dolayı ağır ve yavaş… Eli açık, cömert, deri işlemede çok becerikli… Efendimiz Hz. Ayşe ile evlenmeden önce Hz. Sevde ile üç yıl tek eşli yaşıyor…

Hz. Ayşe: Efendimiz’in sadık dostu Hz. Ebubekir’in kerimesi Hz. Ayşe… Ayşe validemiz belki de en çok bilinen validemizdir. Fakîh bir hanımdır, Asr-ı Saâdet’te yaşamış yedi fakîhden biridir... Edebiyatı da çok iyidir. Babasının kabri başında söylediği ağıta şerhler yazılmıştır. Efendimizle olan muhabbetleri ve Efendimiz’den sonraki siyasi olaylardaki görüşleri nedeni ile diğer annelerimize göre daha ön plana çıkmıştır.

Hz. Hafsa: Hafsa validemiz Efendimiz’in bir diğer yakın arkadaşı olan Hz. Ömer’in kızıdır. Mekke toplumunda okuma yazma bilen onyedi kişiden biridir. Siyasî ve ictimaî olaylara, yani sosyal ve politik hadiselere çok aklı eren bir validemizdir. Hudeybiye barışının maddelerinin müsveddesini fikir olarak hazırlayan Hz. Hafsa'dır.

Hz. Zeyneb Binti Huzeyme: Efendimiz’in Hz. Hafsa’dan sonra yaptığı tüm evliliklerin sosyal ve barışçı nedenleri vardır. Hz. Peygamber, Benî Sasa kabilesi ile müslümanların arasında bir bağ olması için validemiz ile evlenmiştir. Validemiz yüksek ahlâkı ve yardımseverliliği ile tanınmıştır. Zeynep validemiz bu evlilikten sekiz ay sonra vefat etmiştir. Efendimiz hayatta iken vefat eden ikinci zevcesidir.

Hz. Ümmü Seleme: Ümmü Seleme validemizin ilk zevci Uhud’da aldığı ağır yaralar sonrasında şehid olmuştur. Efendimiz, Ashab’ına çocukları ile yalnız kalan Ümmü Seleme ile evlenmesini söyler ancak Ashab’dan çeşitli kimselerin yaptığı teklifleri validemiz reddeder. Daha sonra Efendimiz evlilik teklifi yapar ve nikahlanırlar. 

Hz. Cevriye: Benî Müstalik gazvesinin kazanılması sonucunda elde edilen köle ve cariyeler arasında bu kabilenin reisinin kızı olan Cevriye validemiz de vardır. Validemiz reis kızı olduğu için fidyesi yüksektir, bu fidyeyi ödemek için Efendimiz’den yardım istemiştir. Validemizin o yaştaki cesareti Efendimiz’in rahmetini ve takdirini celbeder, kendisine isterse serbest kalabileceğini isterse de müslüman olup zevci olabileceğini söyler, validemiz bu teklifi kabul eder ve müminlerin annesi olur. 

Hz. Zeyneb Binti Cahş: Hz. Zeyneb Efendimiz’in halazadesidir. İbadete düşkün, cömert bir hanımdır. Dikişte çok mahirdir. Efendimiz ilk olarak kendilerini azatlığı Hz. Zeyd ile nikahlar ancak bu evlilik yürümez. Daha sonra inzal olan “biz Seni ona nikahladık” ayeti ile Efendimiz ile Hz. Zeyneb’in nikahı kıyılmış olur.

Hz. Reyhâne: Reyhâne validemiz de Efendimiz hayatta iken göçen hanımlarındandır. İbrânidir, en az bilinen validemizdir. Benî Kureyza kabilesine karşı yapılan gazveden sonra Efendimiz’in payına düşmüştür. Validemiz daha sonra müslüman olmuş ve Efendimiz kendilerini azad etmişlerdir. 

Hz. Mariye: Resûlullah Efendimiz’in Mısır Mukavkis’ine gönderdiği mektuba cevaben Mukavkis hürmetkâr bir cevabî mektup ile birlikte birçok hediye de gönderir. Bu hediyeler arasında Mariye adında bir cariye de vardır. Efendimiz daha sonra Mariye validemiz ile nikahlanmıştır. Hz. Mariye’den Hz. İbrahim dünyaya gelmiştir.

Hz. Safiyye: Safiyye validemiz Benî Nadir kabilesinin reisinin kızıdır. Hayber’in fethi sonrasında alınan esirler arasındadır. İlk olarak başka bir ashaba düşse de, bir reis kızı olmasından dolayı ashab kendisinin Efendimiz’in payına düşmesi gerektiğini söyler. Efendimiz isterse müslüman olup kendisi ile evlenebileceğini isterse de fidye ile serbest kalabileceğini söyler. Validemiz müslüman olup Efendimiz ile evlenir.

Hz. Ümmü Habibe: Ümmü Habibe validemiz Ebu Sufyan’ın kızı ve Muaviye’nin kardeşidir. Ümmü Habibe validemizin zor bir hayatı olmuştur. Müslüman olması nedeni ile öz babasından zulüm görmüştür. Daha sonra zevci ile birlikte hicret etmiş ancak kocası orada hristiyan olunca zor durumda kalmıştır. Efendimiz ile nikahları vekalet ile Hz. Necaşi tarafından kıyılmıştır.

Hz. Meymûne: Meymûne validemiz diğer validelerimizden olan ve Efendimiz’den önce vefat eden Zeyneb binti Huzeyme’nin kardeşidir. Aynı zamanda Efendimiz’in çok sevdiği, anne gibi gördüğü yengesi Ümmü Fadl’ın da kardeşidir. Meymûne validemiz dul kalınca Efendimiz ile evlenmek istediğini kardeşine iletmiş, bu teklife Efendimiz hayır dememiştir. Efendimiz ile Meymûne validemizin nikahı Umre dönüşü Sefir bölgesinde olmuştur, tevafuk validemiz bu evlilikten kırk sene sonra yine aynı yerde vefat etmiş ve defnedilmiştir. 

Kısa kısa da olsa validelerimizin isimlerini anmış olduk. Allah şefaatlerine eriştirsin. Validelerimiz hakkında detaylı bilgi almak isteyen okurlarımıza http://www.irfansohbetleri.com/category/seyir-defteri/ezvac-i-tahirat-sohbetleri/ adresinde bulunan sohbetleri okumalarını ve dinlemelerini tavsiye ederiz.

twitter.com/mkinikoglu