Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi (BŞEÜ) Gıda Teknolojisi Öğretim Görevlisi Mesut Kaplan, hazır kahve tüketimindeki risklere dikkat çekerek, “Hazır kahve alışkanlığı felaketle sonuçlanabilir” ifadesini kullandı.
Hazır kahve tüketimindeki artışa vurgu yapan ve erişim kolaylığına atıfta bulunan Mesut Kaplan, hijyen ve temizlik kurallarına oldukça titiz şekilde riayet edilmesi gerektiğini kaydetti. Kaplan, temizlik işlemlerinin birçok işletmede yetersiz olduğunu gözlemlediklerini belirterek, konuyla ilgili açıklamasında, şunları dile getirdi:
“İstanbul Beyoğlu'nda mühendis Ayben Özçilingir Turtura, kafede içtiği Türk kahvesinden zehirlendi. Bunun gibi haberleri son günlerde çok duyuyoruz. Böcek ailesi ise tam bir facia.
Gençlerde hazır kahve tüketimindeki artış, sınav-iş temposu, “her yerde erişim” kültürü ve şekerli/aromalı seçeneklerin cazibesiyle hızlanıyor; kafe zincirleri ve kutu/şişe ürünler, kahveyi enerji içeceği alternatifi gibi konumlandırarak alışkanlığı pekiştiriyor. Ancak yüksek şeker ve kafein yükü uyku kalitesi, kaygı düzeyi ve metabolik dengeyi zorlayabilir; ayrıca paylaşımlı makinelerde hijyen rutini zayıfsa mikrobiyal riskler devreye giriyor.
Hazır kahve tüketimi, pratikliğinin ardında gözden kaçan bir gıda güvenliği problemini de ortaya koyuyor. Evde, ofiste ya da kafede kullanılan makineler; su haznesi, demleme yolu, süt devresi ve damla tepsisi gibi sürekli ıslak kalan alanlarda biyofilm oluşturabiliyor. Taze suyun haznede günlerce bekletilmesi, sütlü içeceklerin ardından hatların yıkanmaması ve kireç birikimi nedeniyle düşen demleme sıcaklıkları; Pseudomonas ve maya-küf gibi mikroorganizmalar için elverişli bir ortam oluşturuyor. Üstelik aromalı şuruplar ve yağ bazlı katkılar, şeker-yağ kombinasyonuyla yapışkan bir tabaka oluşturarak hem mikropların tutunmasını kolaylaştırır hem de contaları yıpratıp sızıntı ve fiziksel kontaminasyon riskini artırıyor. Kısacası “hızlı kahve” yanlış rutinlerle “hızlı risk”e dönüşecek!
Bu riskler yönetilebilir. Anahtar, doğru temizlik ve doğru kimyasalı doğru yerde kullanmaktır: su haznesi her gün boşaltılıp durulanmalı, haftalık sabunlu sıcak su yıkaması ve tam kurutma ihmal edilmemeli; süt devresi her kullanımdan hemen sonra sıcak su/buhar anlık temizlik (purge) ve gün sonunda gıda ekipmanı onaylı süt temizleyicisiyle temizlenmeli; demleme yolu düzenli olarak kahve yağı temizleyici tablet/tozlarla arındırılmalı; su sertliğine göre 1–3 ayda bir detaylı temizlik yapılıp en az iki depo temiz suyla durulanmalıdır. Aromalar makineye değil bardağa eklenmeli; pompalar her gün sıcak suyla çalıştırılıp haftada bir sökülerek yıkanmalı. Temizlik bezleri çapraz bulaşmayı önlemek için ayrılmalı, yıpranmış contalar görsel kontrolden sonra değiştirilmelidir.
Bu detaylı temizlik işlemlerinin birçok işletmede yetersiz olduğunu gözlemliyoruz. Anlık temizlikler yeterli olmayıp, diğer hijyen aşamalarının sağlıklı bir şekilde yapılması gerekiyor. Hijyen esaslı gıda zehirlenmelerinin olmaması için çalışan hizmet veren kişilerin yeterli eğitim almaları gerekiyor. Önlem almazsak kötü haberleri duymaya devam edeceğiz.”