Değerli okuyucularım Türk askerlik sanatı hakkındaki tarihi kaynaktan aktarımlarımıza devam edelim. Bu haftadan itibaren artık “savaş” kavramının Türkler özelinde nasıl ele alındığını anlatmaya başlayacağız. Dilerseniz konuya giriş yapalım.
- Harbi başaracak insan ve attır. Evvelâ bunların zinde kuvvetli ve harp kabiliyetini haiz olmaları lâzımdır.
- Ruhen korkak ve etrafına fesat saçmağı âdet edinmiş kimselerin kıt'alar arasında bulunması çok zararlıdır. Bunun için Alaya kadar (dahil) kıt'aların komutanları bütün askerlerinin değer ve üzenlerini onların içerisinden harplerde teferrüt (herkesten ayrılıp yalnız kalma, yalnız olma) edenlerini ve hatta her birinin ayrı ayrı isim ve vasıflarını, ellerindeki silâhlarının hal ve vaziyetini, muharebe kudretini bilmeleri lâzımdır.
- Bu suretle esaslı harp vasıtası olan insanların alay komutanlarına [dahil] kadar ast komutanlarca tanınması ve ona göre muharebe isteklerine sürülmesi gerektir.
- Asker, alet ve silâhlarına dikkat etmeli ve bunları kullanmağa kudretli olmalıdır. Çokça yiyeceğe bakmamalı çünkü yiyecek düşman arazisinde de bulunabilir. Fakat silâh olmazsa o da bulunmaz ve düşmanla muharebe etmek mümkün olmaz. Asker düşmanını yenmeğe daima hazır olmalı ve âmirlerinin emirlerine itaat etmelidir. Bu itaat yalnız düşmanla muharebe ederken onu mağlûp etmiş iken değil, saadet günlerinde olduğu gibi felaketli zamanlarda da şarttır.
- Atlar ve askerler devam üzere idmanlı bulunmalıdır. Askerlerin atlarla yapacakları idman silâhları ile birlikte olmalıdır.
- Askerin muharebede sabır ve sebat sahibi olması şarttır. Bu maksatla yetişmeğe büyük bir ehemmiyet vermelidir.
- Harbe tahsis edilen memleket kuvvetleri yalnız harp san'atile meşgul olmalıdırlar. Orduya mensup birinin ticaretle veyahut ona hasredilecek zaman dolayısı ile düşmanı bekleyip kollamağı ihmal ettiren ziraatla uğraşmasına kat'iyyen müsaade etmemelidir.
- Asker dostlarımız askerlik sanatının cidden nafi (büyük yararlı) ve büyük meziyetleri haiz olduğunu bilmelidirler.
- İnsanlara harbi başartacak kuvvet de silâh ve malzemedir. Muharebeye gerek erat ve gerek silâhları hazırlamadan girmek caiz olmadığı gibi aletsiz ve fena harp aletleri ile muharebe etmek de doğru değildir. Bu itibarla silâhların zamanına göre yüksek hassalarını almak ve onu devam üzere kudretten düşürmemek gerektir.
Değerlendirme: Eser hem muharebe edecek askerleri, insanı hem de onun kullanacağı alet edevat yani harp silah araç ve gereçlerinin önemini anlatmaktadır. Burada at olarak tanımlanan olgunun günümüz karşılığı tanktan hava platformlarına kadar çeşitlilik göstermektedir. Ayrıca ok, yay vb. silahların günümüzdeki karşılıkları modern silahlardır. Ancak şekil ve kullanım tarzı değişse de askerlik esasları görüldüğü gibi asırlar boyunca değişmemektedir.
Eserde bir sonraki konu harbin sevk ve idaresi yani yönetimidir: SEFERDE SEVK VE İDARE
- Harbi idare edenler ilk iş olarak (harbin ancak memleketin siyasetine uygun olması lâzım geldiğini) bilmeleri lâzımdır. Siyasetin bütün gidişi; seferin devamı müddetince harbi iyi idare ve zafere ulaşmağı temin edecek tedbirleri istihdaf etmelidir. Bu surette harp ve siyaset bütün sefer müddetince birlikte yürütülmelidir.
- Orduyu harekete getirmek ve nasıl sevk ve idare edileceğini bilmek lâzımdır. Bu hareketler başlıca yürüyüşlerle temin olunur.
- Yürüyüşlerin tertibi; en zayıfların başarabilecekleri ve en kuvvetlilerin güçlerini muhafaza edebilecekleri veçhile olmalıdır. Zayıfları helâk edecek ve kuvvetlilerin derisini kabartacak kadar çetin yürüyüşlerden sakınılmalıdır. Hayvanlar hakkında da aynı kaideye riayet lâzımdır.
- Plan: Her tedbir vaktinde tasarlanmalı ve vaktinde tespit ve tatbik olunmalıdır.
Değerlendirme: Görüldüğü gibi, operasyonları planlanması ve hazırlığı ve sefere ilişkin esaslar dönemin koşullarında net bir şekilde eserde anlatılmış.
Değerli okuyucularım konuya kaldığımız yerden yeni ve ilginç bir içerikle devam edeceğiz. Saygılarımla…..