TARİHİMİZDEN ALTIN BİR SAYFA BİLECİK MÜLAKATI

Kuruluş ve Kurtuluş'un şehri Bilecik'in, tarihi anlamda son derece önemli yere sahip olduğunu daha önceki yazılarımda da ifade etmiştim. Bununla birlikte bizler için tarihi bir öneme sahip başka bir konu ise Cumhuriyetimizin kurucusu Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün şehrimizde gerçekleştirdiği görüşmedir. Bu yazımda siz değerli okuyucularıma, Kurtuluş mücadelesinde büyük savaşların yaşandığı ilimizde gerçekleştirilen Bilecik Mülakatı hakkında sizlere kısa bilgi verdikten sonra, Atatürk'ün kendi anlatımıyla sunduğu konuşma metnini aynı şekliyle sunacağım.

İlk cümlemde belirttiğim gibi, Osmanlı Devleti'nin kurulduğu şehir olan Bilecik, Kurtuluş Mücadelesi'nde de en büyük rolü oynamıştır. Öyle ki 16 Mart 1920, Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nin işgal edildiği, İstanbul’un resmi olarak işgalinin başladığı yıllardı. İstanbul’daki Damat Ferit Paşa Hükümeti Kuvay-i Milliye’yi ve Anadolu’daki bağımsızlık mücadelesini baltalamak için elinden geleni yapıyordu. Bu yüzden İstanbul Hükümeti ile Ankara Hükümeti arasındaki ilişkiler gitgide gerginleşmişti. Bu gerginliği sonucunda Damat Ferit Hükümeti istifa etmişti.

21 Ekim 1920’de T.B.M.M. Hükümeti ile İstanbul’da bulunan hükümet arasında ortaya çıkan ihtilafı gidermek amacıyla İstanbul’daki Tevfik Paşa Hükümeti adına Dahiliye Nazırı  Ahmet İzzet Paşa, Ankara Hükümeti ile bir görüşme yapmak istedi. Görüşmenin Bilecik İstasyon binasında yapılması kararlaştırıldı. 

İstiklal Savaşı Tarihi’ne Bilecik Mülakatı (Görüşmesi) olarak geçen görüşme,  5 Aralık 1920’de İstanbul ile Ankara hükümetleri arasında gerçekleşti. İstanbul Hükümeti’ni Dâhiliye Bakanı (İçişleri Bakanı) Ahmet İzzet Paşa, Bahriye Nazırı (Deniz Bakanı) Salih Paşa, Tarım Bakanı Kazım Bey, Hukuk Danışmanı Münir Bey, Hoca Fatih Efendi; Ankara Hükümeti’ni Mustafa Kemal ve İsmet Bey (İnönü ) temsil etti. Mustafa Kemal bu görüşmede; İstanbul Hükümeti’ni tanımadıklarını, Ankara Hükümeti’nin üstünde bir güç olmadığını söyledi.

Bilecik Tren İstasyonu’nda gerçekleştirilen bu tarihi görüşmeden olumlu sonuçlar çıkmadı. Aşağıda da Mustafa Kemal Atatürk'ün belirttiği şekliyle taraflar arasında olumlu uzlaşmanın olmaması nedeniyle görüşmeler daha sonraki dönemlerde Ankara'da gerçekleştirildi ve kurulacak yeni Türkiye Cumhuriyeti yolunda önemli adımlar atıldı. 

Atatürk’ün Kendi Anlatımıyla Bilecik Mülakatı

“Saygıdeğer Efendiler, müsaadenizle bu hikâyeyi şimdilik burada bırakacağım. Aynı günde, yani 5 Aralık 1920'de Bilecik istasyonunda bekleyen Ahmet İzzet Paşa Heyetine temas edeceğim: Hatırınızdadır ki, İzzet Paşa'nın istek ve teklifi üzerine, kendileriyle Bilecik'te görüşülmesine karar verilmişti. Heyet, ayın dördünden beri beni Bilecik istasyonunda bekliyordu. Bu heyet, İzzet ve Salih Paşa'larla elçilerden Cevat, Ziraat Nazırı Hüseyin Kazım, Hukuk Müşaviri Münir Bey'lerden ve Hoca Fatih Efendi'den kurulmuştu. Bilecik istasyon binasının bir odasında birleştik. İsmet Paşa da beraberdi. Görüşme şöyle geçti: Ben, ilk söz olarak ‘Türkiye Büyük Millet Meclisi ve Hükümeti Başkanı’ diye kendimi tanıttıktan sonra ‘Kimlerle müşerref oluyorum?’ sorusunu yönelttim. Salih Paşa, benim maksadımı kavrayamadığı için, kendisinin Bahriye ve İzzet Paşa'nın da Dâhiliye Nazırı olduğunu söylemeye çalışırken, ben derhal, İstanbul'da bir hükümet ve kendilerini o hükümetin üyeleri olarak tanımadığımı; eğer İstanbul'daki bir hükümetin nazırları olarak görüşmek istiyorlarsa, kendileriyle görüşmekte mazur olduğumu bildirdim. Ondan sonra kimlik ve yetki söz konusu edilmeden görüşülmesi uygun bulundu. Konuşmanın bazı safhalarında, Ankara'dan bizimle birlikte gelen bazı milletvekili arkadaşları da bulundurdum. Birkaç saat süren konuşmadan, gelen kimselerin esaslı hiçbir bilgi ve kanaate sahip olmadıkları anlaşıldı. Sonunda, kendilerine İstanbul'a dönmelerine izin vermeyeceğimi ve beraberce Ankara'ya gideceğimizi bildirdim.