OSMANLI’DA PARA KESELERİ-2

Osmanlı’da keseler bayanlarımızın ellerindeki tığ ve iğnelerle yapılıyordu. Değişik renklerle örülen keselerin üzerine figürler yapılırdı. Kartal, çiçek motifleri yapılırken genelde de kandil motifi işlenmiştir. Ortaya konulan bu desenlerin kenarları ise dalgalar, tohumlar,  boncuklar da işlenmiştir. Zaman zaman paraya bereket vermesi düşüncesiyle buğday başağı işlenirken, bayrağımızı simgeleyen hilal ve yıldızlarda nakşedilmiştir.

1500-1600’lü yıllarda kese para birimi ölçüsü olarak kullanılıyordu. Anadolu’da yardımlaşma amacıyla da kullanılan keseler altı çeşitti. Atlas kese, yeşil kese, örme kese, kırmızı kese gibi çeşitleri vardı. Renklerine göre ayrı ayrı para, altın, evrak ve akçe konulurdu. Osmanlı’da esnaflar arasındaki bu sınıflandırmaya “yardım kesesi” ismi verilmiştir. 

Günlük kullanılan keselerin kenarları içine yapılan modele uygun olarak oyalar yapılırdı. Aynı şekilde ağız kısmına da konulan oyalardan iplerin ucuna da yapılırdı. Oya yerine püskül saçak yapanlarda vardı. Altın renkli veya gümüş renkli sim sırmalarla işlenmiş keseleri zenginler kullanırdı. Renkli parlak kumaşlardan yapılan keseleri, göbekleri boncuklu keseleri ve kuşakları simli iplerle bağlanan keseleri söz sahibi kişiler ağırlıkla kullanırlardı. 

Şimdiye kadar erkeklerin kullandığı keselerden bahsettik. Bayanların kullandığı para keseleri çoğunlukla iğne oyasından yapılırdı. Erkeklerin kullandığına nazaran daha süslü daha boncuklu ve alımlı modeller ve iplerle işlenirdi. Zamanımızın abiye çantaları olarak kullanılan keseler hediye edilen kişiye göre değişirdi. Gelin olacak kızın çeyizine hediye edilen keseler daha özenli olurken bebeklere hediye edilen keseler normalden ufak ve içine altın konulurdu. Bebeğin cinsiyetine göre pembe veya mavi olan keseler bebeğin yastığına veya omzuna iğnelenirdi.

Osmanlı’da damatlara düğün hediyesi olarak da takılan keseler içlerine konan altın ve parayla anlam kazandırılırdı. Siyah veya kırmızı renkteki keselerin üzerine ay yıldız, çiçekler, dallar veya tuğralar işlenirdi. Kartal figürü işlenen keseler damadın veya hediye edilen kişinin güçlü, kuvvetli, heybetli olmasını simgelerdi. Daha orta halli damatlara ise yeşil çuhadan keseler hediye edilirdi. Kenarları kendi kumaşın azar azar kesilmesiyle çimen görünümü verilirdi. Aynı figürlerin işlendiği bu keseler sevgi, muhabbet ve mutluluğun sembolüydü. Kuru karanfiller, gül yaprakları da güzel kokmasını sağlardı.

Kültürümüze mal olmuş keseleri anlatmaya devam edeceğiz.