Sütü sulandırmak, sütün içine su eklemek, süte su katmak, hile… Bunu yapan bile bile, hakkı gasp edendir, çalıp çırpandır… Başkasının cebinden çalandır… Süte su kata kata, iş suya süt katmak aşamasına gelindi… İşin suyu çıktı… İşin sütünün çıkacağı günler mâzide kaldı… Gerçi sütün yapısında su var… Sütün içindeki su oranı… Suyun içindeki süt oranı… Oranlarla oynamak… Sütün bileşiminde olanlar: Su, azotlu bileşikler (protein tabiatında olmayan azotlu bileşikler, protein), karbonhidratlar (süt şekeri, laktoz), yağlar (lipidler), vitaminler, tuz ve mineraller, süt gazları ve enzimler… Süt, kalsiyum, protein, B vitamini, D vitamini ve diğer önemli besin maddeleri açısından zengin bir besin… Sütün yaklaşık olarak %87.5'i su, %12.5'i kuru madde… Kuru maddenin %3.5’ini yağ, % 9’unu yağsız kuru madde… Süte su katmak, sütün içinde zaten su varken ölçüyü katletmek, sütü süt olmaktan çıkarmak demek…

Süte su katmanın olumlu açıklamaları… Süte su katmanın en yaygın nedeni, sütü seyreltmek ve daha uzun süre dayanmasını sağlamak… Kimileri, sütün çok yoğun veya ağır olduğunu düşünerek, sütü suyla karıştırarak içmeyi tercih ederler… Süte su katıldığında, sütün, buzdolabında saklanması ve kısa sürede tüketilmesi gerekir… Günümüzde birçok insan, sütü suyla karıştırarak, daha az süt kullanarak tasarruf ettiklerini düşünürler… Süte su katmak, sütün pahalı veya kıt olduğu yerlerde önemli bir avantaj belki… Sütü alanın süte su katması, bu bağlamda mâsum… Unutmamak gerek, süte su katmanın bazı dezavantajları da var… Süte su katınca, sütün besin değeri azalır… Süte su katınca, sütün raf ömrü kısalır… Süt, bakteri üremesine elverişlidir… Sütün içindeki besin maddeleri, bakteriler için bir besin kaynağıdır… Su, bakterilerin çoğalmasını kolaylaştıran bir çözücüdür... Süte su katıldığında, sütün içindeki bakteri sayısı artar; sütün bozulması hızlanır… Su, besin değeri çok düşük olan bir sıvıdır. Süte su katıldığında, sütün içindeki besin maddelerinin yoğunluğu azalır; sütten alınan besin miktarı azalır… Çocuklar, hamileler ve yaşlılar gibi sütün besin değerine ihtiyacı olan kişiler için, süte su katmak hiç uygun olmayan bir durum… Süte su katmanın bir diğer dezavantajı da, sütün tadının ve kıvamının bozulması… Süt, doğal olarak tatlı ve kremamsı bir içecek… Su, tatsız ve akışkan bir sıvı… Süte su katıldığında, sütün tatlılığı ve kremalılığı azalır… Bu, süt içme keyfini bozan hâl… Sütün tadını ve kıvamını iyileştirmek için, şeker, bal, kakao, vanilya gibi tatlandırıcılar veya kıvam arttırıcıların eklenmesi de ne ölçüde doğru? Süte yapılan eklentiler, sütün kalori ve şeker içeriğinin artmasına neden… Sütün sağlıklı bir içecek olması, doğal kalmasına bağlı… Suya süt, süte su katınca, karışımın tadı ve rengi değişir… Bu karışım, ne tam süt ne tam su olur… Süt, özünde, doğal pişmiş değerli bir aş… Pişmiş aşa su koymaktır, bunun adı… Sütü ballandırıp içmek ise, faydalı… Süt ısıtılıp bal ile tatlandırılarak içildiğinde dâhili bütün yaraları iyileştirmekte… Süt hafızamızı kuvvetlendirmekte, düşünme gücümüzü arttırarak doğru karar vermemizi sağlamakta... Süt göğüs ağrılarına ve eski öksürüklere çok yararlı... Süt emen bebekler için, en etkili ve sağlıklı olanı anne sütüdür, elbette. Anne sütünün eksikliğinde bebekler için temel gıda süt… Süt mamulleri olan yoğurt ve ayran susuzluğu giderici özelliğe sahip…

Süte su katmak neyse… Ya suya süt katmak? Suya süt katmak, içmek için bulamadığımız sütü suya katmak olabilir mi? Bu; suyun süte dönüşmesi için, suya süt mayalamak olabilir mi? Çoğumuzun hemen gülümsediği, çok acı bir durum bu… Kadim medeniyetimizde süt içme alışkanlığı, yaşadığımız zamanda yerini asitli içeceklere terk etmiş… Süt tüketiminde diğer ülkelere göre neredeyiz? Mâzide yeterli miktarda süt ve süt ürünlerini üreten ve tüketen ülke iken, maalesef, daha çok asitli ve bağımlılık yapan zararlı içecekleri tüketir hâle geldik… Ulusal Süt Konseyi (https://ulusalsutkonseyi.org.tr/, https://ulusalsutkonseyi.org.tr/wp-content/uploads/sut_kalitesi_A5_bask__.pdf) tarafından açıklanan verilere göre Türkiye’de süt tüketimi yaklaşık olarak kişi başı yıllık 34 kilogram, Avrupa’da 60 kilogram, Amerika kıtasında 58 kilogram. Süt, peynir, yoğurt ve dondurmanın içerdiği besin bileşenleri ve sağlık üzerindeki etkileri: Kalsiyum (kemik ve diş sağlığı), fosfor (enerji dengesi), magnezyum (kas işlevleri), protein (büyüme ve yenilenme), B12 vitamini (sağlıklı hücre oluşumu), A vitamini (göz sağlığı ve bağışıklık sistemi), çinko (bağışıklık sistemi), B2 vitamini (cilt sağlığı), folik asit (sağlıklı hücre oluşumu), C vitamini (sağlıklı bağ dokuları), iyot (metabolizmanın düzenlenmesi)… Türkiye, süt üretiminde dünyada sekizinci, Avrupa’da ise üçüncü sırada yer almakta… Üzücü olan durum ise, maalesef, Türkiye’de sağlıklı süt tüketim oranın düşmeye devam ediyor olması… Sağlıklı nesiller yetiştirmek en temel millî meselemiz... Bunun için özellikle, çocuklarımıza süt içirelim... Sağlığımız için günde 2-4 su bardağı (0,5-1 litre) sağlıklı süt tüketelim… Hipertansiyon, kalp, şişmanlık gibi bazı sağlık problemlerimiz var ise, günde 2 bardak sağlıklı süt içelim… Misafirlerimize içilebilir su, millî içeceklerimiz olan meyve suyu, hoşaf, süt ve ayran ikram edelim…

İçinde ‘süt’ geçen tarihî gerçeklere bir göz atalım… Munzur Baba efsanesi… Bir pîrin kızının mezarından çıkan ve Munzur adı verilen bir çocuk, ağasının hanımına sıcak helva ister… Sonrasında ağanın elini öpmek istemeyen Munzur, elindeki süt dolu çanağı yere döker… Süt, ırmak oluverir… Munzur Irmağı… Yakın tarihimizde bir halk kahramanı Sütçü İmam… Sütçü İmam, Maraş Millî Mücadelesini başlatan kahraman… Ermeniler’in Müslüman kadınlara saldırması üzerine, süt satmak için çarşıya giden Sütçü İmam, elindeki süt dolu bidonu Ermeniler’in üzerine döker… Böylece halkın ayaklanması ve direnişi başlar… Süte su, suya süt dökmenin de daha beteri, her şey bize süt tozu içirmeleri ile başlar… Kaç neslimiz böyle yok edilir… Amerika’nın Türkiye’ye Marshall Yardımları adı altında gönderdiği süt tozu, Türk çocuklarının sağlığını olumsuz etkiler… Bir tarım ülkesi olan Türkiye’mizin süt üretimi azalmaya başlar… En vahimi ise, sütü sadece komedi filmlerinde görebilir hâle gelmemiz… Bir komedi filminin adı, Süt Kardeşler… Komedide, bir konağın sahibi olan Melek Hanım, sütoğlu Şaban sanıp Şaban’ın arkadaşı Ramazan’ı eve alır… Abisi Hüsamettin’e Ramazan’ı damadı Bayram olarak tanıtır… Gerçek Şaban ve gerçek Bayram konağa gelince işler karışır…

Süte su katmanın, hatta suya süt katmanın görünmeyen tarafı, millî olan her şeyimizin târumar edilmesi… Sütün hayatımızda ne kadar yararlı olduğunu düşünelim… Ne süte su, ne suya süt, ne pişmiş aşa su katalım… “Yüce Allah bir kişiye süt ikram ederse, o kimse sütü içeceği zaman; Allah’ım bize bu sütü bereketli kıl, bize daha çok süt ihsan et diye duâ etsin. Çünkü yiyecek ve içeceklerin yerini tutan, açlığı ve susuzluğu gideren sütten başka bir gıda bilmiyorum.” (Hadis-i Şerif) buyruğunu hatırlayalım… Selam, sevgi ve saygılarımla.