‘Nesil’ dedik, neyi sildik bilemedik… Nesil, kuşağa dönüşünce, işin zirvesi gökkuşağına evrildi diye düşündük… Aslında kadim medeniyet değerlerimiz çınar idi, bir bir devrildi… Çınar gitti, saksıdaki çiçek ile yetindik… Bir varmış bir yokmuş… Hangi kuşak kastımız? Hangi kuş ak, hangisi kara? Nokta, üç nokta, olmadı, iki nokta üst üste… Gün ola harman ola… Nereden nereye… Olsun, bir kere çıktık yola… Mesele, böylesine çetrefilli; kelimelerin iç çekişmesinin çok ötesinde… Latife bir tarafa, işin özü, bitaraf olmak değil; taraf olmak ya da bertaraf olmak… Anlayan anladı, anlamayana bir kuşak da bizden…

‘Kuşak’ deyince ilk akla gelen, gökkuşağı… Gökkuşağı; atmosferdeki su damlacıklarında güneş ışınlarının kırılması ve yansımasıyla oluşan, yağmur sonrası veya havada su buharı olan başka bir durumda, güneş arkamızda kalacak şekilde gökyüzünde yay şeklinde beliren yedi renkli doğal ışık tayfı… Gökkuşağı, üç optik prensibin birleşimiyle oluşan görünüm… Kırılma (refraksiyon), Güneş ışığının (beyaz ışığın), yağmur damlacıklarına girdiğinde hız değiştirmesiyle, ışığın kırılması… Yansıma (refleksiyon), kırılan ışığın, su damlacığının arka yüzeyine çarpması… Tekrar kırılma, yansıyan ışığın, damlacıktan çıkarken tekrar kırılıp, renklerin belirginleşmesi… Bu süreç sonucunda, her damlacığın, gözümüz tarafından farklı bir renk olarak algılanması ve milyonlarca damlacığın renk cümbüşü hâlinde gökyüzünde yay şeklinde renk tayfı oluşturmasıdır, gökkuşağı… Gökkuşağının, rengi, yedi ana renk… Dıştan içe veya içten dışa doğru: Kırmızı (en dışta, en uzun dalga boyu), turuncu, sarı, yeşil, mavi, çivit mavisi (indigo), mor (en içte, en kısa dalga boyu)… Ana gökkuşağının dışında, daha soluk ve renkleri ters sıralanmış ikinci bir gökkuşağı da var… Bu, ışığın damlacık içinde iki kez yansıması… Gökkuşağını görmek için, güneşin arkamızda ve su damlacıklarının (yağmur, sis, şelale spreyi vb.) önümüzde olması gerek… Tam çember gökkuşağı, yerden baktığımızda, uçaktan veya çok yüksek bir noktadan baktığımızda her zaman yay şeklinde görülen gökkuşağı… Gökkuşağı fiziksel bir nesne değil, gözlemcinin konumuna göre oluşan optik bir yanılsama… Gökkuşağına ulaşmak ve gökkuşağının sonunu bulmak imkânsız…

Kuşak; bel bağı, kemer, belli bir yaş grubunu ya da dönemi temsil eden insan topluluğu, bir şeyin çevresini saran şerit ya da bant, soy, nesil, döller zinciri… Sanatta, edebiyatta veya düşünce dünyasında belli bir döneme ait, benzer temaları ya da tarzları benimseyen sanatçılar için kullanılan ‘kuşak’ kavramı… Yakın dönemleri tanımlarken kullandığımız kuşak ifadeleri… 1920 Kuşağı Şairleri… İkinci Yeni Kuşağı… 1980 sonrası edebiyat kuşağı… Mimarlık ve inşaatta kullanılan kuşak… Yapılarda kullanılan, taşıyıcı sistemlerin bir parçası olan betonarme ya da çelikten yapılmış ‘kuşak’, binanın dayanıklılığını artırmak için gerekli… Deprem yönetmeliğine göre, her kat arasında kuşak yerleştirilmek zorunda… Jeoloji ve Astronomide kuşak… Yeryüzünde ya da gökyüzündeki kuşaklar: ‘Altın Kuşağı’ (jeolojik maden yatakları)… ‘Van Allen Kuşakları’ (Dünya'yı saran radyasyon bölgeleri)… ‘Asteroit Kuşağı’ (Mars ve Jüpiter arasında)… Dövüş sanatı olan ‘karate’de kuşak; bir öğrencinin teknik becerisini, bilgi ve deneyim seviyesini gösteren renkli kemer… Her renk, bir gelişim aşamasını temsil eden ve belirli sınavlarla bir üst seviyeye geçilen kuşak… Karatede kuşak renkleri ve sıralaması (Kyu dereceleri): Beyaz Kuşak (8. Kyu), yeni başlayanlar için saflık ve başlangıç kuşağı… Sarı Kuşak (7. Kyu), temel tekniklerin öğrenilmeye başlandığı seviye… Turuncu Kuşak (6. Kyu), gelişimin ilk işaretleri olan kuşak… Yeşil Kuşak (5. Kyu), tekniklerin pekiştirildiği orta seviye... Mavi Kuşak (4. Kyu), disiplinin ve kontrolün arttığı seviye… Mor Kuşak (3. Kyu), ileri tekniklerin öğrenildiği seviye... Kırmızı Kuşak (2. Kyu), ustalığa yaklaşılan seviye… Kahverengi Kuşak (1. Kyu), siyah kuşaktan önceki son aşama… Siyah Kuşak ve Dan dereceleri: Siyah Kuşak, ustalık seviyesinin başlangıcı… Shodan (1. Dan), ustalığın ilk adımı… Nidan (2. Dan), derinleşen bilgi seviyesi… Sandan (3. Dan), eğitmenlik seviyesine geçiş… Yondan (4. Dan), öğretim becerilerinin geliştirildiği ve daha karmaşık tekniklerin uygulandığı seviye… Godan (5. Dan), ileri düzey tekniklerin kullanıldığı ve stratejilerin uygulandığı uzmanlık seviyesi… Rokudan (6. Dan), karate felsefesi ve öğretim metotları üzerinde derin bilgi sahibi olunduğu seviye... Nanadan (7. Dan), usta seviyesinde bilgi ve deneyim elde edilen, öğretmenlik yapma yetkisinin kazanıldığı seviye… Hachidan (8. Dan), çok yüksek bir uzmanlık seviyesi… Kyudan (9. Dan), en yüksek seviyelerden biri… Judan (10. Dan), ender görülen efsanevi ustalar tarafından elde edilen en yüksek seviye… Karatede her kuşak, sadece teknik değil aynı zamanda zihinsel gelişimin de remzi… Karate, sadece dövüşmek değil; disiplin, saygı ve öz denetim kazanmak demek…

Şu ya da bu şekilde aksesuar hâline dönüşen kuşak da var… Gelin kuşağı, damat kuşağı… Gelin kuşağı, kültürümüzde ve birçok kültürde gelinlerin taktığı geleneksel bir aksesuar… Gelin kuşağı, saflığın, bekâretin ve iyi şansın simgesi… Gelin kuşağının geleneksel rengi kırmızı… Kırmızı, şans, doğurganlık ve mutluluk rengi… Gelin kuşağı; ipek, saten veya kadife vb. malzemeden yapılan, sade ya da altın, gümüş iplikler, boncuklar veya başka süslemelerle donatılan kuşak… Kırmızı gelin kuşağı, kına gecesi sırasında veya düğün günü gelin baba evinden ayrılmadan önce bir erkek akraba, genellikle baba veya ağabey tarafından gelinin beline bağlanan kuşak… Kırmızı kuşak, gelinin saflığının ve evliliğe bakire olarak girdiğinin sembolü… Erkek bir aile üyesinin gelin kuşağını bağlaması, ailenin kutsamasını ve kızlarını yeni kocasına ve ailesine emanet etmesinin remzi… Damat kuşağı, düğünlerde gelin kuşağı kadar köklü ve yaygın bir ritüel olmasa da, özellikle smokin giyiminde önemli bir aksesuar… Gelin kuşağının aksine, damat kuşağının geleneksel bir ritüele bağlılığı ya da derin sembolik anlamları daha az… Daha çok şıklık ve smokin giyim kurallarına uygunlukla ilintili… Damat kuşağı, bele sarılan geniş ve enli bir kumaş… Kemer yerine kullanılan, papyon ve mendil ile birlikte bir set hâlinde smokinin tamamlayıcı bir parçası… Damat kuşağı, özellikle yeleksiz smokin giyen damatlar için olmazsa olmaz bir ayrıntı… Smokinin rengine ve düğün konseptine göre, damat kuşağının rengi, siyah, lacivert ve bordo… Yelekli smokin modellerinde kuşak yerine yelek, yeleksiz smokinlerde ise kuşak daha uygun bir seçim…

Kuşak; toplum biliminde, aynı dönemde doğmuş ve benzer sosyal, kültürel olaylara maruz kalmış insan toplulukları… 1882 öncesini dikkate almayan bir yaklaşımla, ‘kuşak’, harflerle veya olaylarla adlandırılmış… 1882 öncesi kuşağa biz ad verelim: ‘Gökkuşağı / Gök Kuşağı’... Sonrası? Sonrasına da, hepsine birden, ‘Yer Kuşağı’ diyelim... 1882 sonrasında harflerle ya da olaylarla adlandırılmış kuşaklar: Kayıp Kuşak (1883-1900)… Muhteşem Kuşak (1901-1927)… Sessiz Kuşak (1928–1945), savaş ve yoksullukla büyüyen, iz saygılı kuşak… Baby Boomer (1946–1964), savaş sonrası nüfus patlamasını ve refah artışını yaşayan kuşak… X Kuşağı (1965–1980), geçiş dönemindeki, teknoloji öncesi çocukluk dönemini yaşayan kuşak... Y Kuşağı (Millennials, 1981–1996), dijital teknolojiye geçişin tanıkları olan kuşak… Z Kuşağı (1997–2012), dijital dönemi idrak eden, hızlı tüketim ve değişim içinde bocalayan kuşak… Alfa Kuşağı (2013-2024), dijital dünyanın bir parçası haline gelen kuşak… Beta Kuşağı (2025-2039), hızlı değişen ve belirsizliklerle dolu bir dünyada yaşamaya alışmış, uyum yeteneği yüksek bireylerden oluşan bir kuşak... Sonraki kuşaklar, gökkuşağına yelken açan kuşaklar olacak sanki… Aslında, kuşaklar, karbondan elmasa hâlden hâle geçmişler... Ya ‘altın nesil’ ya da ‘altüst nesil’ olmuşlar...

Kuşak sarmak, kemer takmanın ilk versiyonu… Kuşaktan kuşağa köprü kurmak, kadim medeniyet kodlarımıza dönmek; her çağın ihtiyacı… Kuşaklar arasındaki iletişim kopukluğunun tek çaresi bu… Kuşak; uşaklarımızın (çocuklarımızın) nasıl yetiştirildiklerine ve öz değerlerimizi nasıl içselleştirdiklerine, yaşadıklarına göre anlam kazanan olgu... Kuşak, işte böyle bir şey… Selam, sevgi ve saygılarımla. https://bit.ly/muzafferceven