Değerli okuyucularım “TÜRKLERİN HARB SAN'ATİNE HİZMETLERİ” isimli bilinmeyen eserden aktarımlarımıza devam edelim. Bu haftaki konumuz “Ordu ve Kıt'aların Dahilî Vaziyetlerine Vukuf” olacaktır. Yani askerliğin ve birliklerin, askeri gücün yönetimini kitaptan kısa değerlendirmelerimizle sunmaya devam edeceğiz.

- Komutan muharip kıt'aların halini, umum kuvvesini devam üzere çok iyi bilmelidir. Bilhassa silâhlarının hal ve vaziyetini bilmeli ve onların daima iyi bir halde bulundurulmalarına komutanı itina eylemelidir. Bunun için de her kıt'a komutanı maiyetinin körleşmiş silâhlarına ok ve yay ve kiriş gibi harp aletlerinin yoklanmasına sağlamlığına ve eyer takımlarına varıncaya kadar bütün eşya ve teçhizatının fazla ehemmiyet vermelidir.

Değerlendirme: Bu metin ordunun harbe hazırlık durumu ve bunun bir komutanlık sorumluluğu olduğu ifade edilmektedir.

- Komutanlar maiyet komutanları ile ve eratın birbirleri ile daima birlik tesis etmelerini gözetmeli ve bunlar arasındaki arkadaşlık duygularını daima barışıklıkla yüksek tutmağa çalışmalıdır. Toplu bir kıt'anın dağılmasına aykırı düşünen bir kişinin bile sebep olduğu çok defalar görülmüştür.

Değerlendirme: Burada liderlik ve birlik ruhunun önemi vurgulanmaktadır.

- Muharipler arasında daima savaşı teşvik ve ona karşı bir istek uyandıracak kimseler bulundurulmasını unutmamak ve bu suretle kıt'anın dâhilî sağlamlığını daima göz önünde tutmak gerektir.

Değerlendirme: Burada birliklerin muharip, savaşçılık ruhu yaratacak kişi ve komutanların önemi vurgulanmaktadır.

- Her kıt'anın dâhilî sağlamlığını ve yüksek maneviyatını devam üzere hatırlatacak birer ad [san] (ün, şan) sahibi olması muvafık olur.

Değerlendirme: Burada şanlı birliklerin üstünlüğü anlatılmaktadır. Muharebe meydanlarında kahramanlıkları ile efsane olmuş liderler üstünlüğe sahiptirler. Örnek vermek gerekirse, Çanakkale kara muharebelerinde gözünü kırpmadan şehadete koşan 57. Alay yakın zamanda tarihteki şanlı yerini almıştır. Benzer şekilde 2 yıl boyunca onurlu bir şekilde komutanlığını yaptığım 48. Piyade Alayı’nın da tüm personeli Sakarya Meydan Muharebelerinde şehit olmuştur. Alay büyük taarruza sembolik bir şekilde katılmıştır.

- Komutanın ordu kıt'alarında fesadın (çürümüşlük, yolsuzluk veya ahlaksızlık, yozlaşma) önünü alması için uyanık ve dahili gidişlerine vukufu bulunması şarttır. Dahilden fesad ile tefessuh (kişi, toplum için niteliklerini yitirme, bozulma, çürüme, kokuşma) etmiş bir kıt'a sayıca ne kadar kuvvetli olursa olsun ona ancak hezimet mukadderdir.

Değerlendirme: Yozlaşmış, etik niteliklerini yitirmiş, ahlaken aşağı seviyelere düşmüş liderlerin yönettiği birlikler hangi silaha, askeri güce sahip olursa olsun mağlup olmaya mahkumdur.

Askerlik ve ordunun öneminden sonra güçlü bir ordunun başarısında ilk sırada yer alan husus komutanlıktır. Birlik komutanlığının asırlar önce bile ilk sırada yer alması tesadüfi değildir. Birliklerini, devletin ve milletin sağladığı büyük kaynakları barışta yöneterek savaşa hazırlayan komutanlardır. Kitaptan “Kıt'a Komutanlarının Başlıca Vasıfları” hakkında yazılanları aktarmaya devam edelim. Kıt'a Komutanlarının başlıca vasıfları hakkında harp san'atine vâkıf eski Türk hanlarının başlıca öğütleri şunlardır:

- Kıt'a komutanı ayıp sayılan ve merdut (reddedilmiş) tanılan şeyleri yapmaktan münezzeh olmalıdır. Aksi takdirde idaresine güvenilemez.

- Kıt'a komutanının her hususta kendi maiyetinden üstün olması lâzımdır. Bunun için bu işe elyak (liyakat sahibi) olanlar seçilmelidir.

- Kıt'a komutanı, kendinden büyüklerine baba gibi hürmetle muamele etmeli ve küçüklerini de evlâd gibi bilmelidir. Maiyetinden birinin münasebetsiz hareketine karşı gizlice nasihat etmeli ve teşhir etmemelidir.

- Kıt'a komutanı, aldığı emre göre hareket haline geçince sefer esnasında yapacağı işler hakkında maiyetini bilgi sahibi etmelidir. Bu hususta dersler vermelidir.

- Kıt'a komutanları, ordu komutanlarında söylendiği gibi maiyetlerinin atlarını ve kendilerini teftişten geçirmeli ve onları iyilikle idare etmelidir.

- Kıt'a komutanları, şahsî şereflerini korumalıdırlar. Kendi ayarında olanların durması caiz olmayan yerlerde bulunmamalıdırlar. At pazarında, silâh çarşısında ve kitap satılan yerlerden başka yerlerde durması da lâyık değildir. Bu askerlik vasfının kemaline delildir.

- Kit'a komutanları, kendi çocuklarının da kendi mesleğinde yetişmesine itina etmelidir. Böyle yapmazsa muaheze (ayıplama, kınama, paylama, eleştirme, eleştiri) edilmeli ve hattâ âmirleri tarafından buna mecbur kılınmalıdır.

- Kıt'a komutanlarının lüzumlu olan bütün bilgilere rağbet edip tahsil etmiş olması lâzımdır. Bir kıt'a komutanının evi (harpte muhtaç olduğu bütün şeyleri) ihtiva etmelidir.

- Kıt'a komutanları atış idmanlarını bırakmamalıdırlar. Her cuma günü kimseye şüphe vermemek şartı ile gizli olarak harp elbiselerini giymeli ve onunla gezmelidir.

- Kıt'a komutanları bizzat en iyi mızrak, kılıç ve hançere malik olmalıdır. Kılıç ve mızraklarla bunlara benzer diğer silâhların kısalarına rağbet etmemelidir. Bu, esasen piyade ve süvarinin şanındandır.

- Kıt'a komutanı atların cinslerini bilmeli, bunların hastalıkları ve iyi edilebilmesini ve haklarında yapılacak takayyütler ve terbiyeleri hakkında bilgi sahibi olmalı ve hepsinden de vaktinde haberi bulunmalıdır.

- At ve binici terbiyesinde (yerden yüzük almak, değnek, kâğıt kapmak gibi) cambazlıklar değil; atları ve atlıyı harp kabiliyetince yetiştirmek esastır.

- Kıt'a komutanının en mühim vasfı; bizzat ölümü, can kurtaran kaçmağa tercih etmesidir.

- Kıt'a komutanı, muharebeye girmeden evvel arkadaşlarından lâyik olanını, kahramanlığına ve askerî idare ve bilgisine güvendiği birisini [kendisine bir hal olduğu takdirde idareyi eline alması için] seçip vekil tayin etmelidir.

Değerlendirme: Burada ifade edilen husus çok önemlidir. Kamu ve milleti için faaliyette bulunma karakter seviyesine ulaşamamış kişiler, kendinden sonra o görevleri başarıyla yerine getirecek kişileri yetiştirmek yerine bizzat onları kendilerine rakip gördükleri için başarısız kılmak adına her şeyi yapmaktadırlar. Bu ise ne kendilerine ne de topluma bir fayda sağlamamaktadır. Kalıcı olmak yerine kısa sürede unutulmayı tercih eden kişilerin bu yaklaşımı görev esnasında elde ettiklerini düşündükleri kazanımların da kısa sürede yok olmasına neden olmaktadır. Olgun ve yüksek karakter özelliklerine sahip kişiler önce insan yetiştirirler.

- Kıt'a komutanı muharebede kat'iyyen ganimet peşinde uğraşmamalıdır. Bu takdirde düşmana kendisi ganimet olması muhtemeldir. Bu hal çokça vaki olmuştur.

Kıta, birlik komutanlarının nitelikleri eserde açık bir şekilde yazılmış. Gayet açık bir şekilde, öz cümleler ile yazılmış metinleri ilave bir değerlendirmeye gerek yoktur.

Değerli okuyucularım değerli tarihi kaynaktan aktarımlarımıza gelecek hafta da devam edeceğiz. Saygılarımla…..